جایگاه و نقش حیاط در معماری و فرهنگ ایرانی – قسمت دوم

می 29, 2020

جایگاه و نقش حیاط در معماری و فرهنگ ایرانی – قسمت دوم

قسمت دوم : معماری مدرن ایران

در عصر حاضر ایران و با رواج زندگی آپارتمان نشینی حیاط که از مشاعات ساختمان محسوب می گردد از تملک یک خانواده خارج شده است. با این حال  در صورت وجود علاقه و فضای مناسب با در نظر گرفتن سلیقه جمعی می توان تمهیداتی برای استفاده بهتر از این فضا اندیشید. غالب اوقات در آپارتمان های کم واحد حیاط تنها به معبری برای ورود و خروج از ساختمان خلاصه می شود اما در مجتمع های بزرگ که دارای فضای بیشتری هستند و عموماً شخصی به عنوان نگهبان یا سرایدار برای رسیدگی به امور مجتمع حضور دارد توجه بیشتری برای نگهداری و توسعه فضای سبز و زینت آن صورت می گیرد. البته این بدان معنا نیست که حکمی کلی ساختمان هایی با متراژ کوچکتر را از امکان فضاسازی ناامید کند بلکه در صورت وجود علاقه در هر متراژی می توان رنگ و بویی به محوطه حیاط بخشید.

در اصل محوطه سازی مدرن به اقداماتی در جهت استفاده ایده آل از فضا و آرایش آن متناسب با شرایط بنا به شکلی که هم کاربردی و هم چشم نواز باشد اطلاق می گردد. در شهرها حتی اگر فضای کافی در حیاط وجود نداشته باشد یا اهالی ترجیح به داشتن مکانی دنج و کم رفت و آمدتر از حیاط داشته باشند برای تحقق این مسئله به استفاده از فضای پشت بام روی می آورند که اصطلاحاً به آن روف گاردن (باغی بر فراز بام) گفته می‌شود. در این گفتار به جهت حفظ پیوستگی متن تنها به محوطه سازی حیاط پرداخته می شود اما در بخشی جداگانه به بحث جذاب روف گاردن نیز خواهیم پرداخت.

اقدامات زیر از جمله پیشنهاداتی است که می تواند به هنگام محوطه سازی حیاط راهگشا باشد.

ایجاد باغچه و فضای سبز

به کمک آجر، سنگ یا نرده های چوبی و فلزی می توان به فضای موجود که از قبل به عنوان باغچه تعبیه شده است جلوه ای هر چه زیباتر بخشید. امروزه برای استفاده بیشتر از فضا به خصوص در متراژهای پایین باغچه را بالاتر از سطح زمین به صورت سکوهایی گاه چند طبقه می سازند. اگر به هر دلیل باغچه ای جود نداشته باشد یا محل مناسب برای ایجاد آن نیز موجود نباشد استفاده از باکس‌های بزرگ سفالی، سیمانی، پلاستیکی یا چوبی که محل مناسبی برای کاشت انواع گل و درختچه است نجات بخش فضا از خشکی و سکون خواهد بود. توجه به شرایط اقلیمی منطقه به هنگام انتخاب گونه‌های گیاهی نکته ای است که علاوه بر زیبایی طولانی مدت، هزینه‌های شما را در خصوص حفظ آن به شدت کم می کند.

ایجاد دیوار سبز

دیوار سبز فضایی است که بر روی سطح دیوار به شکل عمودی تعبیه و با گیاهان مختلف پوشش داده می شود. دیوار سبز هم در دیزاین داخلی فضا مثل راهروها، نشیمن و لابی و هم در تراس و محوطه بیرونی ساختمان مورد استفاده قرار می‌گیرد. دیوار سبز تا حدی از گرمای محیط کاسته و باعث تصفیه هوا می‌گردد.

محیطی که برای ایجاد دیوار سبز به ما کمک می‌کند به شکل پالت و پنل های پیش ساخته در بازار موجود است، کافی است سایز مناسبی از آن تهیه و با گیاهان مورد علاقه پوشش داده شود. هنگام تعبیه مکان مناسب برای نصب دیوار سبز باید دقت داشت قصد کاشت کدام گونه ی طبیعی را داریم. در درجه اول باید گیاهان با شرایط نگهداری یکسان را برای ایجاد دیوار سبز برگزید. در ثانی لازم است مکان ازنظر شدت نور متناسب با گیاهان مورد نظر انتخاب شود. البته اگر قصد جابجایی دیوار سبز را داشته و روحیه ای اهل تنوع دارید می توانید از انواع استند گونه ی این دیوارها که فضای پارتیشن مانندی را در اختیارتان قرار می دهد حتی برای تفیک دو فضا نیز استفاده کنید.

شرکت هایی هستند که به صورت حرفه ای و در ابعاد مختلف با انواع تکنولوژی آبیاری دیوار سبز را متناسب با هر محیطی طراحی و اجرا می‌کنند. اگر به این ایده علاقمند هستید اما ترجیح می‌دهید هزینه زیادی را برای آن صرف نکنید می‌توانید با یک سرچ ساده و پیدا کردن دستور ساخت دیوار سبز به همراه چاشنی خلاقیت با استفاده از تخته های چوبی، محافظ های پلاستیکی و پارچه های گیاهی این المان زینتی را در منزل تهیه کنید.

طاق زینتی

طاق های زینتی انواع مختلفی دارند اما نوع قوس دار آن محبوب تر است. انواع متداول از طاق ها که به صورت آماده در بازار موجود است دارای جزئیات بیشتر بوده و دقت طراحی در تناسبات آنها بالاست. جنس این طاق ها غالباً از فولاد ضد زنگ و چوب است. البته گونه دیگری هم وجود دارد که با استفاده از انواع متریال رستیک و الیاف طبیعی ساخته می‌شود. نوع ارزانتر این طاق ها با استفاده از میل گردهای خم شده در محل ساخته می شود و فاقد جزئیات تزئینی است. طاق های زینتی هم به منظور ایجاد سایه بان و شکل گیری راهرویی برای رفت و آمد و هم در حالت نصب توالی وار برای ایجاد فضای پارکینگ در نظر گرفته می شوند. برای تکمیل جلوه ی طاق های زینتی انواع رونده ی گل و گیاه بر روی آن هدایت می‌شود.

چمن کاری

اگر فضا به قدر کافی باز و محوطه ی حیاط وسیع باشد به جای کلیشه های همیشگی برای پوشاندن کف با موزاییک که در حالت سنتی خطوط خشک و نود درجه را ایجاد می کرد می توان با فاصله کفپوش مورد نظر را در زوایای مختلف و مدور که تمایل فضاسازی مدرن است نصب نمود. حالت مدور نصب علاوه بر هدایت چشم به شکل سیال در محیط، سبب بزرگتر به نظر رسیدن فضا نیز می شود.

باتوجه به سلیقه و اقلیم آب و هوایی می توان کفپوشی از آجر، سنگ یا چوب را طبق الگویی که از قبل طراحی شده در زمین کار گذاشت و سپس باقی فواصل را چمن کاری کرد. این ایده علاوه بر زیبایی و طراوت فوق العاده ای که به فضا می بخشد نیاز شما به خریداری حجم زیادی از مصالح را نیز کاهش می‌دهد. در صورت مناسب بودن بستر زمین برای انجام این کار حتی خود اشخاص بدون نیاز به نیروی متخصص و با اعمال سلیقه شخصی نیز می توانند از عهده آن برآیند. چنانچه نگهداری از چمن طبیعی برای شما مشکل است می توانید از جایگزین آن یعنی چمن مصنوعی که با کیفیت و درجه بندی رنگی بسیار گسترده در بازار قابل دسترسی است استفاده نمایید.

آلاچیق

آلاچیق ها بهترین مکان برای گذراندن اوقات جمعی در هر ساختمانی اعم از املاک شخصی یا مجتمع ها است. چنانچه گردهمایی یا جلسه ای در میان باشد یا با توجه به قوانین ساختمان اعضای خانواده تمایل داشته باشند بخشی از زمان را در حیاط به گفتگو، بازی، صرف غذا و یا تمرینات ورزشی جسمی و ذهنی بگذرانند آلاچیق به دلیل داشتن سقف و محل نشستن مکان مناسبی را برای اینگونه فعالیت ها فراهم می‌آورد.

آلاچیق را می توان با هر بودجه و متریالی ساخت. این انتخاب می تواند بلند مدت یا کوتاه مدت نیاز ما را به داشتن یک فضای دنج محقق سازد. مثلاً برخی ترجیح می دهند با ساده ترین ابزار مثل چند تیر چوبی، نایلون و شاخه های درخت آلاچیق مورد نظر خود را برپا کنند و هر از گاهی به ترمیم یا تغییر آن بپردازند. برخی نیز ترجیحشان بر ساخت یک سرپناه با عمری طولانی است که از تیرهای آهنی، آجر، سنگ، چوب و شیشه استفاده می کنند. ساخت آلاچیق چه برای ساختمان های چند طبقه و چه برای املاک شخصی ایده ای دوست داشتنی و کاربردی است.

استخر و برکه مصنوعی

در مناطقی با کاربری شخصی که ابعاد و موقعیت زمین مناسب است یکی از بهترین انتخاب ها برای زیباسازی و کاربری تفریحی از فضای حیاط ساخت استخر می باشد؛ اما از آنجا که ایجاد استخر به فضا و هزینه ای نسبتاً بالا برای ساخت و نگهداری نیاز دارد طرفداران خاص خود را  نیز دارا است. محوطه سازی مدرن به منظور وارد کردن آب در محیط راهکارهای دیگری نیز پیش روی ما قرار می دهد. یکی از بدیع ترین آن ها ساخت انواع برکه‌های مصنوعی و داشتن فضایی شبه طبیعی در محوطه است.

برای ساخت برکه‌ی مصنوعی قالب های پلاستیکی مخصوصی در بازار به فروش می رسند که کافی است در زمین به شیوه مناسب قرار داده شود.  در این  قالب ها محل قرارگیری سنگ، تخته چوب و آب از قبل مشخص شده که با تکمیل آن و دخالت سلیقه ی شخصی می توانید از جلوه ی طبیعی یک برکه در حیاط منزل خود لذت ببرید. همچنین برای اجرای این ایده در ابعاد بزرگتر کافی است با گروه هایی که در زمینه اجرای فضای سبز فعالیت دارند تماس بگیرید.

آب نما و حوض

اکثر اوقات ایجاد آب نما یا آبشار مصنوعی در گوشه ای از محوطه حتی در محیط های کوچک نیز قابل اجرا است. اگر کمی اهل فن بوده و به فکر صرفه جویی در بودجه و تفریحی که نتیجه ای ماندگار به همراه داشته باشد هستید ایجاد آب نما با صرف کمی تحقیق و حوصله خارج از تصور نیست.

صدای آب یکی از آواهایی است که به دلیل کاهش استرس و حس فراغ از هیاهوی معمول زندگی همواره برای انسان خوشایند است. حتی اگر نمونه ای ساخته دست انسان این آوای طبیعی را بازسازی کند. برای ساخت آب نما بعد از تعیین مکان مناسب به حفر گودالی عمیق و سپس عایق کاری آن نیاز داریم. بعد از این مرحله نوبت به پوشاندن برخی قسمت ها با سنگ های سایز بزرگ و متوسط بوده که برای همین کاربری در بازار انواع مختلف آن قابل عرضه است. برای ثابت نگهداشتن سنگ ها بر روی هم از تسمه های لاستیکی استفاده می شود.

برای زیباتر کردن آبنما از مجسمه های مخصوص که مکمل خوبی برای جلوه بخشی آن است غافل نشوید. لوله کشی آبنما و انتخاب پمپ باید متناسب با یکدیگر و فضای آب نما انتخاب شوند. اگر برای انجام این مرحله از کار که به تخصص بیشتری نیاز دارد اطلاعات کافی ندارید می توانید از یک تکنسین وارد کمک بگیرید. چنانچه امکان اجرای این ایده نیز وجود ندارد نا امید نشوید شما می توانید با صرف هزینه اندک از انواع آب نماهای کوچک پیش ساخته و حوض های آماده که با تنوعی بسیار گسترده در بازار عرضه می شود بهره ببرید.

جوی آب و پل

وقتی شرایط این اجازه را می‌دهد تا فضاسازی وسیع‌تری را به انجام برسانیم ایده‌ی استفاده از کف پوش آجری در سطح حیاط، ایجاد جوی و تعبیه‌ی پل های کوچک برای گذار از سطح آب می‌تواند فضایی منحصر به فرد را در محوطه خلق نماید. مسیر هدایت آب نه تنها در زیبا و سیال کردن فضا نقش موثری ایفا می‌کند بلکه می‌تواند در صورت لوله‌کشی فکر شده به آبیاری آسان‌تر درختان در محیط نیز کمک کند.

ساخت باربیکیو

با توجه به علاقه ایرانیان به کباب که از غذاهای اصیل و شناخته شده ایران در سطح جهان است وجود یک باربیکیو در هر منزل خالی از لطف نیست. در سال های اخیر بسیاری از سازندگان این عنصر جالب توجه و البته کاربردی را به صورت مجزا در تراس هر واحد از ساختمان تعبیه می کنند. گاه که فضای تراس این اجازه را به سازنده نمی دهد یک باربیکیو برای استفاده جمعی در گوشه ای از حیاط یا پشت بام مجتمع ساخته می شود. در ویلاهای شخصی ساز نیز با کمی ذوق هنری می‌توان اشکال بدیعی از باربیکیو را به همراه سایر امکانات جانبی از قبیل دیزی پز، تنور، محل مناسب دم کردن چای ذغالی و هر آنچه که مورد نیاز هست را در اختیار داشت.

بهترین مصالح برای ساخت باربیکیو آجر نسوز است که توان تحمل دمای بسیار بالا را داراست و در برابر استفاده مکرر از آتش دچار ترک و شکستگی نمی شود. کهن سرام در دسته تولیدات آجر نسوز، پلاک نسوز و آجرهای مخصوص شومینه و باربیکیو انتخاب گسترده ای را بدین منظور پیش روی شما عزیزان قرار می دهد.

مبلمان فضای باز

هیچ چیز دل انگیز تر از صرف وعده های غذایی در دنج ترین محل خانه یعنی فضای باز نیست.  تکمیل این لذت با در نظر گرفتن مبلمان مناسب برای این فضا علاوه بر کارایی به زیبایی محوطه نیز کمک شایانی می کند. مبلمان مخصوص فضای باز از موادی ساخته می شوند که توان مواجه طولانی مدت با باران، تابش آفتاب و شرایط مختلف جوی را داراست و به راحتی در شرایط متغیر فرسوده نمی شود از این رو شما با توجه به سلیقه و بودجه مورد نظرتان می توانید انواع مختلف میز، صندلی و نیمکت را خریداری کنید.

نورپردازی محیط و استفاده از تیرهای برق، چراغ و آتش دان

برای روشن کردن فضا در شب، امکان استفاده از فضای باز محوطه حیاط در مواقعی که نور طبیعی وجود ندارد و همچنین برای بالا بردن سطح امنیت محوطه تیرها و اَلَمک‌های کوچک و بزرگ برق که در جای جای حیاط، باغچه و بر روی دیوار کار گذاشته می‌شوند بسیار کاربردی هستند. با ورود انواع مختلفی از ریسه های ال ای دی  (LED)در رنگ‌های متنوع و قابل تغییر امکان نورپردازی قسمت های مختلف ساختمان از نمای ظاهری گرفته تا گوشه ها، اطراف پنجره ها، قسمت های زیرین لبه ی دیوار و پله ها نیز فراهم آمده که جلوه‌ای بسیار مدرن و باشکوه به انواع ساختمان‌های ویلایی و آپارتمانی می‌بخشد. به علاوه برای آرایش فضای حیاط یا قسمت‌های ورودی استفاده از یک یا چند آتش‌دان نیز پیشنهاد خوبی است.

چنانچه قصد ایجاد فضایی ایرانی و در عین حال مدرن با بیشترین کارایی و حق انتخاب از میان طیف گسترده ای از محصولات را دارید با کارشناسان فروش کهن سرام در تماس باشید. کارشناسان فروش مناسب‌ترین نوع آجر و کف پوش‌های آجری جهت محوطه سازی را به شما معرفی می‌نمایند.

تهیه شده توسط تیم طراحی کهن سرام

معماری ایران و جهان , , ,
5 دیدگاه
  1. خسته نباشید ممنون به خاطر این
    مطالب فوق العاده

  2. اقا لینک بخش اول مطلب رو میشه بگذارید؟

  3. بخصوص بخش دوم فوق العاده بود … احسنت

به zabanmehr پاسخ دهید لغو پاسخ

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *